تابستان و غرق شدن بچه‌ها در گوشی: یک بررسی کوتاه و چند راهکار ساده

🗓 شنبه ۴ مرداد ۱۴۰۴

◾ خورشید لارستان: امروزه استفاده از موبایل برای بچه‌ها به یک ضرورت تبدیل شده است. حتی کودکانی که هنوز خواندن و نوشتن بلد نیستند اما چم و خم گوشی‌ها و بازی‌های آنلاین را بلدند. در این میان برخی والدین عملا خود را تسلیم خواسته‌های بچه‌ها کرده‌اند و هیچ‌گونه نظارتی هم بر آن‌ها ندارند. برخی دیگر اما علی‌رغم سختی کار، تلاش کرده‌اند استفاده از موبایل را برای بچه‌هایشان تا حدی مدیریت کنند.

▪قبل از اینکه به راهکارها بپردازیم به یک مساله مهم باید توجه کنیم. استفاده کودکان زیر ۱۰ سال از موبایل عواقب خطرناکی برای رشد عاطفی و عقلی کودک خواهد داشت. اول اینکه رشد مغزی کودک را مختل می‌کند. مغز کودک در این سن هنوز در حال شکل‌گیری است و موبایل با تحریک شدید و بی‌وقفه‌ حواس (نور، صدا، حرکت، پاداش فوری) باعث اختلال در تمرکز، حافظه، و رشد شناختی می‌شود. دوم اینکه باعث ایجاد وابستگی شدید می‌شود. کودکان توانایی کنترل خود را ندارند. پاداش‌های فوری بازی‌ها و ویدیوها، ذهن‌شان را تسخیر می‌کند. سوم اینکه باعث نقص در رشد گفتاری و اجتماعی آن‌ها می‌شود. کودکی که زیاد با صفحه نمایش وقت بگذراند، دیرتر حرف می‌زند، ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند، و مهارت گفت‌وگو و دوستی نمی‌آموزد. و چهارم اینکه بازی‌های بدنی، ساختنی، اجتماعی و تخیلی نقش حیاتی در رشد کودک دارند، اما موبایل آن‌ها را حذف می‌کند. پس بقول قدیمی‌ها یک نه و صد آسان!

▪ حالا فرض را بر این می‌گیریم که بچه‌هایمان به موبایل وابسته شده‌اند. بیایید چند راهکار را با هم بررسی کنیم:

الف) اگر بچه‌ها زیر ۱۰ سال هستند به هیچ وجه موبایل شخصی نداشته باشند. زیر دوسال که کاملا ممنوع هست حتی تماشای ویدئو. چرا که بشدت به رشد مغزی کودک صدمه وارد می‌کند. بین ۳ تا ۵ سال بسیار محدود(در حد نیم ساعت) و در حد چند کلیپ آموزشی. ۶ تا ۹ سال با استفاده از موبایل والدین آن‌هم محتوایی که کودکانه باشد و در مدت زمان بسیار کم. ۱۰ سال به بالا استفاده فقط در صورت ضرورت با قوانین سختگیرانه، و با فیلتر.

ب) برای نوجوانان مساله فرق می‌کند. شما نمی‌توانید همان برخوردی را با آن‌ها داشته باشید که با کودکان زیر ده سال دارید. با این حال نظارت و مدیریت شما می‌تواند بسیار مهم باشد. از جمله:

۱. اول خودتان رعایت کنید تا بچه‌ها هم از شما الگو بگیرند: به عبارتی دیگر، اگر شما ساعت‌ها موبایل دستتان باشد و به بچه‌ها بگویید «تو نباید استفاده کنی»، اثر نمی‌کند.
۲. همراهی کنید اما کنترل نه: اگر شما مراقب و منتقد باشید نه همراه و مشاور، نوجوان پنهان‌کاری می‌کند. گاهی با او همراه شوید در دنیای مجازی: «بذار ببینم این بازی چیه که دوستش داری»، یا «ویدئویی که دیدی چطور بود؟» اعتماد او را جلب کنید تا او نیز به شما اعتماد کند.
۳. آموزش سواد رسانه‌ای: نوجوان را آگاه کنید که فضای مجازی فقط سرگرمی نیست، بلکه بر روح و روان و باورهایش تأثیر دارد. تشخیص اخبار جعلی و خطرات چالش‌ها و ترندها بسیار مهم است.
۴. برای استفاده از موبایل محدودیت زمانی ایجاد کنید: مثلا حداکثر ۴ ساعت در طول روز از موبایل استفاده کند. یا ۱۲ شب به بعد استفاده ممنوع شود. دقت کنید اگر استفاده از گوشی را ناگهانی و به زور قطع کنید، واکنش منفی و گاه پرخاشگرانه می‌گیرید. تغییر باید مرحله به مرحله باشد، همراه با گفتگو، جایگزین و تشویق.
۵. بچه‌ها را در محیط واقعی جامعه سرگرم کنید: استفاده از کلاس‌های زبان، ورزش، مهارت‌آموزی و… می‌تواند باعث کاهش وابستگی آن‌ها به موبایل شود. یا حداقل چند برنامه آموزشی مناسب هم در گوشی‌شان داشته باشند. مثلا برنامه‌های آموزش زبان یا کتاب‌های درسی‌شان.
۶. و در پایان اینکه بچه‌ها نباید چیزی را از شما پنهان کنند: استفاده از vpn برای کودکان و نوجوانان حتی در پیشرفته‌ترین کشورهای غربی هم ممنوع هست. استفاده از vpn و کنجکاوی بچه‌ها در سن بلوغ و عدم نظارت شما می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. از وابستگی به محتواهای نامناسب گرفته تا افت تحصیلی و بی‌علاقگی به درس و رویاپردازی با شاخ‌های مجازی و حتی مقایسه خود با دیگران و ترویج افکاری مثل خودکشی و…

 

---

---