تیپ‌های شخصیتی والدین و پیامدهای آن‌ها بر تربیت کودکان

🗓 جمعه ۱۸ مهر ۱۴۰۴

◾ خورشید لارستان: در فرآیند تربیت کودکان، نقش والدین بسیار تعیین‌کننده است و رفتارها و سبک‌های مختلف تربیتی آن‌ها تاثیر مستقیم بر رشد روانی، اجتماعی و تحصیلی کودک دارد. والدین می‌توانند در طیف وسیعی از سبک‌های تربیتی قرار بگیرند که بعضی از آن‌ها مشکلاتی ایجاد می‌کنند و بعضی دیگر باعث تقویت رشد و توانمندی‌های کودک می‌شوند.

والدین حامی افراطی
یکی از تیپ‌های چالش‌برانگیز، والدین حامی افراطی هستند. این والدین همیشه از کودک خود دفاع می‌کنند و حتی در برابر رفتارهای نادرست فرزندشان، دیگران (دوستان، اقوام، همسایگان، مدرسه و معلمان) را مقصر می‌دانند. پیامد این رفتار برای کودک، ناتوانی در پذیرش مسئولیت و شکل‌گیری رفتارهای نافرمانانه است. نکته مهم اینجاست که این والدین توقع دارند که مدرسه و معلمان نیز همین رفتار را با بچه‌هایشان داشته باشند!

والدین سختگیر و کنترل‌کننده
در سوی دیگر، والدین سختگیر و کنترل‌کننده قرار دارند که با اعمال قوانین بیش از حد و تمرکز صرف بر اطاعت، ممکن است خلاقیت و اعتماد به نفس کودک را کاهش دهند. این والدین به دقت رفتارهای بچه‌ها را رصد می‌کنند و با مشاهده کوچکترین اشتباهی با آن‌ها برخورد جدی می‌کنند. در چنین شرایطی کودک با مشکلات رفتاری زیادی روبرو می‌شود که از افت تحصیلی تا پنهان‌کاری و گرایش به انزوا و مشکلات روانی را در بر می‌گیرد.

والدین بی‌تفاوت و بی‌انگیزه
والدین بی‌تفاوت یا بی‌انگیزه نیز از جمله تیپ‌هایی هستند که حضور و توجه کمی به تربیت کودک دارند. این والدین عملا توجهی به رفتارهای نادرست بچه‌هایشان نشان نمی‌دهند و اینگونه رفتارها را مقتضیات دوران کودکی می‌دانند که باید از آن‌ها چشم‌پوشی کرد! در این شرایط کودک به انجام رفتار نادرستش ادامه می‌دهد. پیامد این بی‌تفاوتی همانند حامی افراطی، کاهش انگیزه ادامه تحصیل در کودک، گرایش او به دوستان ناباب و بروز رفتارهای هنجارشکنانه بیشتر است.

والدین بیش‌انتقاد و بدبین
والدین بیش‌انتقاد و بدبین با تمرکز روی نقص‌های کودکان و کم‌اهمیت جلوه دادن موفقیت‌های آن‌ها، عملا باعث کاهش اعتماد به نفس کودکان و وابستگی بیش از حد آن‌ها به تایید دیگران می‌شوند. در این شرایط کودک به مروز زمان درمی‌یابد که بزرگ‌ترین موفقیت‌ها نیز نمی‌تواند والدین را راضی نگه دارد بنابراین دست از تلاش برمی‌دارد.

والدین تشویق‌گر و انگیزه‌بخش
والدین تشویق‌گر و انگیزه‌بخش هم به جنبه‌های منفی رفتارهای کودک توجه می‌کنند و هم ویژگی‌های مثبت‌شان اما با تمرکز بر ایجاد انگیزه و نگاه مثبت به شکست‌ها، کودکانی خلاق، باانگیزه و مثبت‌اندیش پرورش می‌دهند. این والدین با ترغیب کودک به تلاش مجدد و یادگیری از تجربه، استقلال و خودباوری او را تقویت می‌کنند.

والدین راهنما و مربی‌گونه
والدین راهنما و مربی‌گونه نیز به جای کنترل صرف یا انتقاد بیش از حد، نقش راهنمای کودک را بر عهده دارند و مهارت‌های زندگی و تفکر انتقادی را در آن‌ها آموزش می‌دهند. این والدین با دقت رفتارهای درست و غلط بچه‌هایشان را رصد می‌کنند و با دلایلی قانع‌کننده، درست یا نادرست بودن‌ آن‌ها را به بچه‌ها می‌فهمانند و تلاش می‌کنند تا بدون توسل به زور و تحکم، خود بچه‌ها به درست و غلط بودن مسیرشان پی ببرند. با این حال در صورت بی‌توجهی کودک، چاره‌ای ندارند تا آن‌ها را وادار به انتخاب راه درست کنند.

▪حالا شما بگویید. با توجه به این شش تیپ شخصیتی، خودتان را در کدام تیپ می‌بینید و چرا؟!

 

---

---