گنبد آهنین بدن چگونه کار می‌کند: نگاهی به نحوه عملکرد سیستم دفاعی بدن در برابر هجوم ویروس‌ها

‌

🗓️ پنجشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۴

‌

◾ خورشید لارستان: وقتی ویروسی وارد بدن می‌شود، یک سری مراحل منظم و پیچیده شروع می‌شود تا بدن با آن مقابله کند و آن‌را از بین ببرد. وقتی سرما می‌خورید یا دچار آنفولانزا می‌شوید بدون آنکه متوجه شوید بدن مبارزه علیه ویروس‌ها را آغاز می‌کند. بیایید نگاهی به فرایند گام‌به‌گام مبارزه سیستم دفاعی بدن بلافاصله پس از ورود اولین ویروس‌ها داشته باشیم.

‌

۱. ورود ویروس به بدن: ویروس از راه‌هایی مثل دهان، بینی یا چشم وارد بدن می‌شود و اغلب روی سلول‌های دستگاه تنفسی (مثلاً بینی یا گلو) می‌‌نشیند و وارد سلول‌های بدن می‌شود.

‌

۲. شناسایی اولیه توسط سیستم ایمنی ذاتی (اولیه): سلول‌های خاصی (مثل ماکروفاژها و دندریتیک‌ها) ویروس را تشخیص می‌دهند. این سلول‌ها بلافاصله مواد شیمیایی‌ای به نام سایتوکاین و اینترفرون ترشح می‌کنند که باعث ایجاد التهاب می‌شوند (قرمزی، تورم، تب و درد). آن‌ها همچنین به سلول‌های اطراف هشدار می‌دهند که آماده‌ مقابله باشند و پیام را به بخش‌های دیگر سیستم ایمنی بدن نیز می‌فرستند.

‌

۳. جلوگیری از گسترش ویروس:اینترفرون‌ها جلوی تکثیر ویروس در سلول‌های اطراف را می‌گیرند. بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس مثل ترموستات عمل می‌کند. یعنی وقتی ویروس وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی، موادی شیمیایی به نام پایروژن تولید می‌کند که به هیپوتالاموس دستور می‌دهد دمای بدن را بالا ببرد. چون بسیاری از ویروس‌ها در دمای بالاتر عملکرد ضعیف‌تری دارند. بالا رفتن دمای بدن کمک می‌کند تا رشد و تکثیر ویروس کند شود و سلول‌های دفاعی بدن (مثل گلبول‌های سفید) سریع‌تر و مؤثرتر کار کنند. در ادامه گلبول‌های سفید به محل استقرار ویروس‌ها هجوم می‌‌برند و شروع به مبارزه می‌کنند.

‌

۴. فعال شدن سیستم ایمنی اختصاصی (آداپتیو): اما اگر ویروس خیلی زیاد باشد و خیلی سریع تکثیر بشود و یا فرار از سیستم ایمنی اولیه را بلد باشد (مثل بعضی ویروس‌های خطرناک) آن‌وقت سیستم ایمنی ذاتی کافی نیست و بدن مرحله‌ بعدی را فعال می‌کند و سیستم ایمنی تخصصی وارد عمل می‌شود:

‌

▪️لنفوسیت‌های B پادتن (آنتی‌بادی) می‌سازند که ویروس را علامت‌گذاری می‌کند یا آن‌ را خنثی‌ می‌کند.

‌

▪️ لنفوسیت‌های T نوعی از ‌آن‌ها سلول‌های آلوده به ویروس را شناسایی و نابود می‌کنند. نوع دیگر به لنفوسیت‌های B کمک می‌کنند که آنتی‌بادی بیشتری بسازند.

‌

۵. پاک‌سازی ویروس: آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های T اغلب تا چند روز تا چند هفته ویروس را کامل از بین می‌برند. بقایای ویروس و سلول‌های مرده نیز توسط ماکروفاژها جمع‌آوری و دفع می‌شوند.

‌

۶. حافظه ایمنی: بعد از پاک‌سازی، بخشی از لنفوسیت‌های B و T به سلول‌های حافظه تبدیل می‌شوند. این سلول‌ها اگر دوباره همان ویروس وارد بدن بشود، سریع‌تر و قوی‌تر عمل می‌کنند.

 

---

---