توافق هسته ای؛ از نگاه واقعی غرب تا نگاه احساسی ما!

تحلیل و ترجمه/ ایوب محمودی:‌ سرانجام انتظارها برای حصول یک توافق هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی پایان پذیرفت. با این حال این پایان کار نبود و با وجود متن توافق مشترکی که ارائه شد، تحلیل و تفاسیر مختلفی از آن متن، از سوی موافقان و مخالفان داخلی و خارجی آغاز شد. در جبهه موافقان اما این توافق فراتر از آن چیزی که تصور می شد اهمیت داشت. روزنامه «شرق» آن را پیروزی بدون جنگ خواند. «شهروند» از انفجار اتمی بدون بمب گفت. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام این توافق را مهمتر از جنگ و فتح خرمشهر دانست و رییس جمهور تعامل از طرف ایران و تکریم از طرف ۵+۱ را عامل اساسی این توافق نامید.

با این حال دلواپسان داخلی و خارجی هم بیکار ننشستند. «کیهان» در همان ابتدا از اختلاف ۱۸۰ درجه ای روایت ها از یک توافق سخن گفت. «رجانیوز» ادعا کرد که ایران از این به بعد به جای ۶ کشور باید به همه دنیا پاسخگو باشد! نتانیاهو این توافق را موجب به خطر افتادن موجودیت رژیم اسرائیل دانست و محافظه کاران آمریکایی از این توافق به توافقی بد یاد کردند.

واکنش ها در سطح زندگی اجتماعی مردم اما به گونه ای دیگر بود. شادمانی مردم از توافق هسته ای بیش از آنکه ناشی از نتایج احتمالی خود توافق بر زندگی شان باشد؛ گرایش این مردم برای حمایت از دولت را نشان می داد که با گفتگو و احترام و تدبیر پیش رفت.

روزنامه «ابتکار» اما به گونه ای ظریف، ظریف را به یک قهرمان مبدل کرد و نیم چهره «مصدق» را درکنار او ترسیم کرد. در فضای مجازی هم این واکنش های احساسی بروز بیشتری یافت. برای ظریف کلاه امیرکبیری ساختند و عده ای او را که شمشیر کوروش در دست داشت سوار بر رخش رستم نموده که به قلب دشمنان اسلام می تازد!

عده ای به ستایش از جان کری و اوباما پرداخته و آن ها را دلسوزتر از برخی سیاستمداران داخلی برای مردم کشور دانسته و عده ای از اینکه ایران توانسته ۶ قدرت جهانی را به زانو در بیاورد سخن می گویند. اعتراض به این قهرمان پروری ها وشخصیت سازی ها و افراط در تجلیل از تیم هسته ای (که البته شایسته تقدیر هم هستند) و در نهایت، نقد تحلیل های نادرست از سوی این عده به هیچ روی پذیرفتنی نیست. با این حال تحلیل ها در ارتباط با توافق هسته ای ایران، در نزد تحلیل گران غربی تاحدودی واقعی تر بود.

جولیان بورگر در گاردین در مقاله ای تحت عنوان برندگان و بازندگان توافق هسته ای ایران، به تفکیک درباره کسانی که در این توافق برنده و بازنده واقعی بوده اند سخن می گوید. نویسنده مقاله به ترتیب از جان کری، باراک اوباما، محمدجواد ظریف، حسن روحانی و فدریکا موگرینی به عنوان برندگان این توافق یاد می کند و از بنیامین نتانیاهو، سناتور باب کورکر، پادشاه سلمان بن عبدالعزیز به عنوان بازندگان این توافق نام می برد. نویسنده با اشاره به استقبال مردم ایران از بازگشت ظریف به کشور همچون یک قهرمان ادعا می کند که تلاش های وی در حل این بحران می تواند او را در کنار اوباما به عنوان نامزد برندگان صلح نوبل معرفی کند.

با این حال تلاش های نتانیاهو برای مخدوش کردن این توافق به جایی نرسید و این توافق بیش از پیش وی را به حاشیه رانده است. این توافق از سویی کار را برای سناتور جمهوری خواه، باب کورکر جهت جمع آوری ۶۷ رای برای نقص توافق دشوار ساخته است. او به آرای ۱۳ دموکرات نیاز دارد که بتواند این توافق را در مجلس سنا نقض کند اما باید توجه داشت که اکثریت دموکرات ها مایل به سرپیچی از رییس جمهور اوباما نخواهد بود. در عین حال آل سعود که یک «بازی مجموع-صفر» را در رابطه با ایران در پیش گرفته است با این توافق و ایجاد روابط حسنه احتمالی ایران با آمریکا، نفوذ خود را در منطقه از دست رفته می بیند. تقویت روابط بین ایران و آمریکا نه تنها از نظر اقتصادی که در ابعاد مختلف می تواند او را به رقیبی قوی تر در خلیج فارس مبدل سازد.

جاستین سینک در سایت خبری بلومبرگ به دیدار اوباما و جان کری با عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان و گفتگو پیرامون توافق هسته ای اشاره می کند که در آن دولت آمریکا می کوشد تا به این کشور عرب حوزه خلیج فارس اطمینان دهد که این توافق می تواند امنیت خلیج فارس را تضمین کند و به نگرانی های کشورهای سنی منطقه نسبت به ایرانِ شیعه پایان دهد. این سایت با اشاره به کشتار حدودا ۲۵۰ هزار نفری جنگ در سوریه و عراق(که به ادعای ایشان) بین نیروهای مورد حمایت ایران و عربستان از سال ۲۰۱۱ صورت گرفته است ازهزینه های چندمیلیارد دلاری این جنگ ها پرده بر می دارد که علاوه بر قتل عام مردم بیگناه، خلا امنیتی و تقویت گروه های افراطی جهادی را به دنبال داشته است.

دامون لینکر در THE WEEK در مقاله ای تحت عنوان دلیل واقعی جمهوری خواهان در مخالفت با توافق با ایران؛ به نگرانی های اسرائیل و عربستان سعودی درباره این توافق اشاره می کند و نگرانی شان را تا حدودی موجه می پندارد اما مخالفت جمهوری خواهان را کمی مرموزتر می داند. دلایل جمهوری خواهان در مخالفت با این توافق ابعاد گوناگونی دارد. اول از همه، سوء ظن غریزی محافظه کاری معاصر با دیپلماسی، همراه با این فرضیه می باشد که هر توافق انجام شده با یک دشمن غیر دموکراتیک را نادرست می پندارد. راست گرایان، تعصب عمیقی به حفظ وضع موجود دارند(کمااینکه این مساله نقش مهمی در ناسازگاری و نگرانی جمهوری خواهان در ارتباط با بهبود رابطه بین آمریکا و کوبا نیز شده است). مهم تر از اینها اما برای محافظه کاران، مساله اسرائیل است. اسرائیل در حقیقت به عنوان یک منطقه مقدس برای محافظه کاران مسیحی قلمداد می شود که باید در حفظ آن کوشید. با این حال اسرائیل به عنوان یک قدرت نظامی و منطقه ای تنها مسئول منافع خودش می باشد در حالیکه ایالات متحده آمریکا به عنوان یک ابرقدرت نظامی و اقتصادی جهانی، مسئول تضمین نظم و ثبات در سراسر جهان قلمداد می شود. گذشته از این، باراک اوباما معتقد است که توافق هسته ای ایران هم به نفع منافع آمریکا و هم منافع اسرائیل است گرچه اسرائیل این ادعا را قبول ندارد اما این توافق نشان می دهد زمانی که منافع سیاسی این دو کشور در نوسان باشد، آمریکا ترجیح می دهد منافع ملی خودش را در نظر بگیرد. چیزی که محافظه کاران آمریکایی، همصدا با دولت اسرائیل آن را توافقی بد تلقی می کنند.

نتیجه آن که بی شک توافق هسته ای در درازمدت تاثیر عظیمی بر توسعه صنعت و بهبود وضعیت اقتصاد و رفاه مردم کشور و البته نوع نگاه جهانیان به ایران و ایرانی خواهد داشت و این ما را وا می دارد که از رییس جمهور، روحانی و وزیر امور خارجه اش، ظریف که با ظرافت و تدبیر و گفتگو، مذاکرات را به سرانجام رساندند سپاسگزار باشیم اما باید توجه داشته باشیم در هر نوع اغراق ورزی، تاریخ سازی، شخصیت پردازی، احساسی برخورد کردن با حوادث و شخصیت ها، مخالفت با انتقادهای سازنده و معقول نیز شدت بیشتری می گیرد. باید توجه داشته باشیم که این شادمانی های ما و نوع نگاه ما به حوادث سیاسی، هر نقدی را به مثابه مخالفت ورزی و ژست گیری قلمداد نکند چرا که عقل ایجاب می کند در هر چیزی رعایت اعتدال را نگاه داریم همان گونه که حضرت علی(ع) فرمودند: لا عَقلَ لِمَن یَتَجاوَزُ حَدَه و قَدرَه!

این مطلب پیش تر در سایت آفتاب لارستان منتشر شده است.

منابع:

http://www.theweek.com/articles/566760/real-reason-republicans-oppose-iran-deal-lot-israel
http://www.theguardian.com/world/2015/apr/03/lausanne-nuclear-deal-winners-and-losers http://www.bloomberg.com/politics/articles/2015-07-17/obama-said-to-plan-meeting-on-iran-agreement-with-saudi-diplomat 

---

---