بررسی ابعاد حقوقی توهین و افترا در فضای مجازی: در دام وَندالیسم مجازی نیفتیم!

‌

?️ سه‌شنبه ۲ مرداد ۱۴۰۳

‌

◾به گزارش خورشید لارستان، در روزهای اخیر، در گروه‌های مجازی پیرامون برخی مسائل شهری بحث و جدل‌های فراوانی ایجاد شده که بسیاری از آن‌ها متاسفانه حاوی توهین و افترا به اشخاص حقیقی و حقوقی شهر بوده است. پدیده‌ای ناشایست که به نظر می‌رسد به علت عدم پیگیری قانونی آن توسط شاکیان به گسترش این رفتار‌های نادرست دامن زده است.

‌

▪️شاید شما هم از وَندال و وَندالیسم چیزی شنیده باشید. در حقوق کیفری از پدیده‌ای به نام «وَندالیسم» نام برده می‌شود. وَندال‌ها کسانی هستند که امکانات و تجهیزات شهری را تخریب و ایجاد ناهنجاری می‌کنند. در فضای مجازی هم «وَندالیسم» داریم. وَندال‌ها درفضای مجازی کسانی هستند که حرف‌هایی می‌زنند که در‌ شأن و شخصیت و زیبنده آن فضا نیست. به افراد توهین و فحاشی می‌کنند. به آن‌ها تهمت می‌زنند. آبرو و حیثیت آن‌ها را خدشه‌دار می‌کنند. و چون فکر می‌کنند در فضای مجازی این‌کار را انجام می‌دهند می‌توانند از عواقب کارشان مصون باشند. البته که اینگونه نیست. برای این امور هم جرم‌انگاری شده است و کسانی که مورد توهین و افترا در فضای مجازی قرار می‌گیرند می‌توانند از طریق دادسرای عمومی و انقلاب شکایت کیفری خود را مطرح کنند. دادستان نیز پرونده را به پلیس فتا ارجاع می‌دهد. با کمک پلیس فتا کشف این جرایم و تعیین مجازات چندان سخت نیست.

قانون درباره توهین و افترا به اشخاص در فضای مجازی چه می‌گوید؟

‌

▪️قانون می‌گوید توهین به افراد و هتک حرمت آن‌ها چه در فضای واقعی و چه در فضای مجازی، جرم است. در ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه‌ای به صراحت آمده: هر کس به قصد اِضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه‌ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اَعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از اَنحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اِعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. نکته مهم برای ارتکاب جرایم بیان شده این است که لازم نیست انتشاردهنده مطالب، خود سازنده موضوع جرم باشد، بلکه انتشار آن مطالب در فضای مجازی و برای دیگران با عِلم و به عَمد نیز موجب مجازات تعیین شده خواهد شد.

مسئولیت ما در برابر انتشار مطالب کذب و محتوایی که حاوی توهین و افتراست چیست؟

‌

▪️اول اینکه تمام مسئولیت یک گروه مجازی با تعداد زیادی مخاطب بر عهده سازنده گروه و مدیران آن گروه هست. در واقع هم سازنده گروه و هم مدیر گروه باید در برابر انتشار محتوای ناشایست و کذب یا حاوی توهین و افترا پاسخگو باشد. مدیر گروهی که به اعضا بابت انتشار این مطالب تذکر نمی‌دهد و یا محتوای توهین‌آمیز آن‌ها را حذف نمی‌کند یعنی با آنچه انتشار یافته موافق است. از این رو هم انتشاردهنده محتوا و هم مدیر گروه باید در برابر قانون پاسخگو باشند. علاوه بر این، سایر اعضای یک گروه هم باید مسئولیت اجتماعی خود را در عدم انتشار این مطالب از یاد نبرند. حتی فردی که به طور گسترده به بازارسال مطالب توهین‌آمیز به سایرین مشغول است نیز باید پاسخگوی این رفتار خود و عواقب کارش باشد.اگر در فضای مجازی نقد نکنیم پس چگونه مسئولین را به پاسخگویی وادار کنیم؟

‌

▪️به‌ نظر می‌رسد بیشتر افرادی که در پس گروه‌های مجازی مشغول نشر مطالب توهین‌آمیز به نام انتقادی هستند توان و شجاعت انتقاد رودرو با دیگران را ندارند. یا اساسا هدفشان حل مساله نیست و فقط می‌خواهند بحران‌آفرینی کنند. واقعیت آن است که هیچ‌گاه انتقاد با توهین و فحاشی و افترا و متلک و مسخره کردن دیگران حاصل نمی‌شود. و مهم‌تر اینکه مسائل و مشکلات بزرگ شهری را در گروه‌های واتساپی نمی‌توان حل کرد. بهتر است اگر نقدی یا شکایتی داریم رودرو و به شکل حضوری آن را مطرح کنیم. اگر مساله حل و فصل نشد می‌توان در قالب نقدی منصفانه در رسانه‌های رسمی مطرح کرد و افراد را به پاسخگویی وادار کرد.

 

---

---