فرونشست و ترک خوردگی زمین در فارس فراگیر است/ علت: بهره برداری بیش از حد از آب های زیر زمینی

 

پدیده فرونشست زمین ناشی از برداشت آب‌های زیرزمینی بیشتر از میزان بارندگی‌های منطقه است و زمانی که میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی بیشتر از میزان تغذیه آبخوان‌ها باشد، سطح آب زیرزمینی پایین رفته و فرونشست رخ خواهد داد. زمانی که آبخوان برای مدت طولانی از آب خالی بماند، فضاهایی که با آب پر بودند به تدریج بسته می‌شوند و سطح زمین نشست می‌کند.

 

معاون مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب(مرکز شیراز) گفت: پدیده فرونشست و ترک خوردگی زمین در بسیاری از مناطق استان فارس ایجاد شده و قابل رویت و مشاهده است و مختص مکانی خاص مانند تخت جمشید نیست.

شهرام کارگر سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: در چند سال اخیر شاهد وجود پدیده ترک خوردگی و فرونشست زمین در دشت تخت جمشید بوده ایم که این پدیده ادامه دار و قابل تکرار در آینده است.
وی بابیان اینکه پدیده فرونشست زمین به صورت ترک خوردگی نمایان می شود اظهارداشت: پدیده ترک خوردگی در دشت تخت جمشید درسطح زمین و به دلیل برداشت های بی رویه از منابع آبی زیر زمینی است.
او اضافه کرد: بنای تخت جمشید به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوه و فاصله با سطح زمین از پدیده های فرونشست و ترک خوردگی به دور است و این دو پدیده به خود بنای تخت جمشید آسیب نمی زند.
کارگر افزود: با بازدید و دید ظاهری نمی توان علت بروز این پدیده را اعلام کرد و این مهم نیازمند کار مطالعاتی و ژئوفیزیکی است که برای تهیه طرح مطالعه باید بودجه مناسب نیز اختصاص داده شود.
وی گفت: بررسی علل وقوع این پدیده و جلوگیری از آن در استان نیازمند مطالعه و تدوین طرح مطالعاتی در این زمینه در استان است که متاسفانه تاکنونی طرحی پژوهشی و مطالعاتی در این زمینه در فارس تهیه نشده است.
او اظهارداشت: تنها راه مقابله و جلوگیری از این پدیده در استان مطالعه و بررسی مناطق و مرکز ایجاد فرونشست و ترک خوردگی در سطح زمین است و در مرحله بعد تمهیدات لازم برای برداشت کم آب و پر کردن چاه های آن مناطق است.
معاون مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب(مرکز شیراز) گفت: در بسیاری از نقاط استان فارس پدیده فرونشست و ترک خوردگی زمین گزارش شده است اما طرح مطالعاتی و تحقیقاتی برای آنها تعریف نشده است.

 

وی افزود: این رخداد مهم را در کمیته بحران استان اعلام کردیم اما هنوز به بررسی نرسیده و طرح پروژه امکان پذیر نشده است.
کارگر اظهارداشت: به دلیل بروز این پدیده که به دلیل خشکسالی و برداشت بی رویه آب ایجاد شده است، در بسیاری از مناطق استان شاهد ترک های بزرگ درسطح زمین هستیم.
او اضافه کرد: تاکنون گزارش هایی از وجود فرونشست و ترک خوردگی در استان در شهرستان های داراب، فسا و مرودشت به این مرکز اعلام شده و ممکن است در بسیاری از مناطق دیگر استان نیز ایجاد شده باشد، اما مردم و ما از آن مطلع نباشیم.
کارگر ادامه داد: ایجاد این پدیده به دلیل بهره برداری بیش از حد از آب های زیر زمینی است که در اثر پایین رفتن منابع آبی در زیر زمین لایه های زمین برروی هم فرونشست می کند و به صورت فرونشست و یا ترک خوردگی خود را نشان می دهد.
معاون مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب(مرکز شیراز)عنوان داشت: پدیده فرونشست در منطقه کوه سفید شهرستان داراب نیز وجود دارد که هنوز کاری برای این منطقه انجام نشده است.
کارگر افزود: همچنین پدیده فرونشست در دشت بزرگ فسا به طور شدید وجود دارد که برای بررسی علل ایجاد این پدیده که حدود چهار روستا در دشت فسا را پوشش می دهد که تنها برای این منطقه چند طرح پژوهشی آماده و در حال اجرا است.

 

وی گفت: اگر پدیده فرونشست و یا ترک خوردگی زمین در روستاهای استان اتفاق بیفتد مردم آن مناطق آسیب می بینند و این درحالی است که تاکنون گزارشی دراین زمینه در روستاها در محل های سکونت و خانه های مردم در استان وجود نداشته است.
کارگر بیان کرد:
کارگر با بیان اینکه تاکنون برخوردها و فعالیت های درباره این پدیده ها در استان به صورت مقطعی بوده است اضافه کرد: معتقدیم مسئولان سایر نهادهای مرتبط با پدیده فرونشست و ترک خوردگی زمین از جمله جهاد کشاورزی و سازمان آب باید تصمیم های مهم و قابل اجرا در این زمینه در استان اتخاد و اجرا کنند.
وی ادامه داد: این پدیده چند سال است که در استان فارس وجود دارد و لازم است هرچه سریع تر برای مقابله با آن وارد فاز اجرایی و عملیاتی شد که این مهم نیازمند تخصیص بودجه برای کار مطالعاتی و تصمیم گیری بموقع است.

 

پیش تر مسعود رضایی منفرد مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، اعلام کرده بود که بیش از ۱۵ هزار و ۸۰۰ چاه در منطقه اطراف تخت جمشید وجود دارد که هفت هزار و ۸۰۰ چاه غیرقانونی است. در سال های گذشته در ۲۵۰ متری صفه تخت جمشید یک فرونشست و شکاف به طول ۲۰۰ متر و عرض و عمق حداکثر یک متر ایجاد شده است. 

---

---